भगवान शिव सभी देवताओं में सिर्फ भगवान शिव ही ऐसे देवता हैं जिन्हें भोले भंडारी के नाम से जाना जाता है | ऐसी मान्यता है शिवजी को सिर्फ अगर हम एक जल का लोटा भी चढ़ा दें तो भी वह तुरंत प्रसन्न होकर हमें आशीर्वाद देते हैं | शिवजी का महा मृत्युंजय जाप व्यक्ति को मौत के मुंह से भी खींच कर ले जाता है | आज हम आपके लिए लेकर आए हैं भगवान शिव के 108 नाम, उनके अर्थ तथा 108 मंत्र | आशा करते हैं कि आपको आज आप इन्हें एक बार जरुर पढ़ेंगे |
NO |
नाम |
मंत्र |
नाम का अर्थ |
---|---|---|---|
1.
|
शिव
Shiva
|
ॐ शिवाय नमः।
Om Shivaya Namah
|
पवित्रता का स्रोत
|
2.
|
महेश्वर
Maheshwara
|
ॐ महेश्वराय नमः।
Om Maheshwaraya Namah
|
देवताओं के भगवान
|
3.
|
शंभवे
Shambhu
|
ॐ शंभवे नमः।
Om Shambhave Namah
|
समृधि के प्रदाता
|
4.
|
पिनाकिने
Pinakin
|
ॐ पिनाकिने नमः।
Om Pinakine Namah
|
धनुष धारी
|
5.
|
शशिशेखर
Shashi Shekhara
|
ॐ शशिशेखराय नमः।
Om Shashishekharaya Namah
|
ऐसे भगवान् जो अपने बालों में अर्धचंद्रमा को धारण करके के रखते हैं
|
6.
|
वामदेवाय
Vamadeva
|
ॐ वामदेवाय नमः।
Om Vamadevaya Namah
|
एक ऐसे भगवान जो आकर्षक और शुभ हैं
|
7.
|
विरूपाक्ष
Virupaksha
|
ॐ विरूपाक्षाय नमः।
Om Virupakshaya Namah
|
तिर्यक आंखें के साथ
|
8. |
कपर्दी
Kapardi
|
ॐ कपर्दिने नमः।
Om Kapardine Namah
|
घने उलझे हुए बालों वाले भगवान
|
9.
|
नीललोहित
Nilalohita
|
ॐ नीललोहिताय नमः।
Om Nilalohitaya Namah
|
लाल और नीले रंग वाले भगवान
|
10.
|
शंकर
Shankara
|
ॐ शंकराय नमः।
Om Shankaraya Namah
|
सुख और समृद्धि प्रदाता
|
11.
|
शूलपाणी
Shulapani
|
ॐ शूलपाणये नमः।
Om Shulapanaye Namah
|
त्रिशूल धारी
|
12.
|
खटवांगी
Khatvangi
|
ॐ खट्वांगिने नमः।
Om Khatvangine Namah
|
सिर में केश का गाठ लिए हुए
|
13.
|
विष्णुवल्लभ
Vishnuvallabha
|
ॐ विष्णुवल्लभाय नमः।
Om Vishnuvallabhaya Namah
|
विष्णु के प्रिय
|
14.
|
शिपिविष्ट
Shipivishta
|
ॐ शिपिविष्टाय नमः।
Om Shipivishtaya Namah
|
प्रकाश की किरणों का उत्सर्जन करते प्रभु
|
15.
|
अंबिकानाथ
Ambikanatha
|
ॐ अंबिकानाथाय नमः।
Om Ambikanathaya Namah
|
माता अम्बिका / पारवती के नाथ या पति
|
16.
|
श्रीकण्ठ
Shrikantha
|
ॐ श्रीकण्ठाय नमः।
Om Shrikanthaya Namah
|
गौरवशाली सुन्दर कंठ के भगवान
|
17.
|
भक्तवत्सल
Bhaktavatsala
|
ॐ भक्तवत्सलाय नमः।
Om Bhaktavatsalaya Namah
|
अपने भक्तों का हमेशा ख्याल रखने वाले
|
18.
|
भव
Bhava
|
ॐ भवाय नमः।
Om Bhavaya Namah
|
एक ऐसे भगवान जो स्वयं ही अस्तित्व हैं
|
19.
|
शर्व
Sharva
|
ॐ शर्वाय नमः।
Om Sharvaya Namah
|
सभी दुःख कष्ट हरता
|
20.
|
त्रिलोकेश
Trilokesha
|
ॐ त्रिलोकेशाय नमः।
Om Trilokeshaya Namah
|
तीनों लोकों के भगवान
|
21.
|
शितिकण्ठ
Shitikantha
|
ॐ शितिकण्ठाय नमः।
Om Shitikanthaya Namah
|
श्वेत रंग के गले वाले भगवान
|
22.
|
शिवाप्रिय
Shivapriya
|
ॐ शिवा प्रियाय नमः।
Om Shiva Priyaya Namah
|
पार्वती के प्रिय
|
23.
|
उग्र
Ugra
|
ॐ उग्राय नमः।
Om Ugraya Namah
|
अत्यंत भयंकर प्रकृति
|
24.
|
कपाली
Kapali
|
ॐ कपालिने नमः।
Om Kapaline Namah
|
खोपड़ियों की माला पहनने वाले भोलेनाथ
|
25.
|
कामारी
Kamari
|
ॐ कामारये नमः।
Om Kamaraye Namah।
|
कामदेव के दुश्मन
|
26.
|
अंधकारसुर सूदन
Andhakasura Sudana
|
ॐ अन्धकासुरसूदनाय नमः।
Om Andhakasurasudanaya Namah
|
अंधकासुर का वध करने वाले
|
27.
|
गंगाधर
Gangadhara
|
ॐ गंगाधराय नमः।
Om Gangadharaya Namah
|
गंगा की धरा को अपने सिर पर रखने वाले भगवान
|
28.
|
ललाटाक्ष
Lalataksha
|
ॐ ललाटाक्षाय नमः।
Om Lalatakshaya Namah
|
अपने माथे पर तीसरी आंख रखने वाले
|
29.
|
कालकाल
Kalakala
|
ॐ कालकालाय नमः।
Om Kalakalaya Namah
|
वो काल का भी काल हैं
|
30.
|
कृपानिधि
Kripanidhi
|
ॐ कृपानिधये नमः।
Om Kripanidhaye Namah
|
करुना और कृपा से भरे हुए नाथ या प्रभु
|
31.
|
भीम
Bheema
|
ॐ भीमाय नमः।
Om Bhimaya Namah
|
भयभीत रूप वाले शिवजी
|
32.
|
परशुहस्त
Parshuhasta
|
ॐ परशुहस्ताय नमः।
Om Parashuhastaya Namah
|
कुल्हाड़ी धारक भगवान
|
33.
|
मृगपाणी
Mrigpaani
|
ॐ मृगपाणये नमः।
Om Mrigapanaye Namah
|
एक ऐसे भगवान् जिनके हांथों में हिरण है
|
34.
|
जटाधर
Jattadhar
|
ॐ जटाधराय नमः।
Om Jatadharaya Namah
|
जटा धारी बाबा शिवजी
|
35.
|
कैलाशवासी
Kailashavasi
|
ॐ कैलाशवासिने नमः।
Om Kailashavasine Namah
|
कैलाश निवासी भगवान
|
36.
|
कवची
Kawachi
|
ॐ कवचिने नमः।
Om Kawachine Namah
|
कवच धारक
|
37.
|
कठोर
Kathor
|
ॐ कठोराय नमः।
Om Kathoraya Namah
|
शक्तिशाली शारीर वाले
|
38.
|
त्रिपुरान्तक
Tripurantak
|
ॐ त्रिपुरान्तकाय नमः।
Om Tripurantakaya Namah
|
त्रिपुरासुर के वधकर्ता
|
39.
|
वृषांक
Vrishanka
|
ॐ वृषांकाय नमः।
Om Vrishankaya Namah
|
एक ऐसे भगवान् जिनके पास बैल के प्रतिक वाला दवाजा है
|
40.
|
वृषभारूढ़
Vrishbharudh
|
ॐ वृषभारूढाय नमः।
Om Vrishabharudhaya Namah
|
बैल की सवारी करने वाले भगवान
|
41.
|
भस्मोद्धूलितविग्रह
Bhasmodhulitavigrah
|
ॐ भस्मोद्धूलितविग्रहाय नमः।
Om Bhasmodhulitavigrahaya Namah
|
जो अपने शारीर में भष्म को लगते हैं
|
42.
|
सामप्रिय
Samapriya
|
ॐ सामप्रियाय नमः।
Om Samapriyaya Namah
|
जो समानता से प्रेम करते हैं
|
43.
|
स्वरमयी
Swaramayi
|
ॐ स्वरमयाय नमः।
Om Swaramayaya Namah
|
सभी सात लेखों में हैं
|
44.
|
त्रयीमूर्ति
Trayimurti
|
ॐ त्रयीमूर्तये नमः।
Om Trayimurtaye Namah
|
जो वेदों के रूप हैं
|
45.
|
अनीश्वर
Anishvara
|
ॐ अनीश्वराय नमः।
Om Anishwaraya Namah
|
जिससे बड़ा कोई भगवान नहीं
|
46.
|
सर्वज्ञ
Sarvagya
|
ॐ सर्वज्ञाय नमः।
Om Sarvajnaya Namah
|
जो हर चीज के ज्ञाता है उन्हें सब पता है
|
47.
|
परमात्मा
Paramatma
|
ॐ परमात्मने नमः।
Om Paramatmane Namah
|
हर किसी के आत्मा में बसने वाले भगवान
|
48.
|
सोमसूर्याग्निलोचन
Somasuryaagnilochana
|
ॐ सोमसूर्याग्निलोचनाय नमः।
Om Somasuryagnilochanaya Namah
|
जिनकी तीन ऑंखें सूर्य, चन्द्रमा और अग्नि का रूप हैं
|
49.
|
हवि
Havi
|
ॐ हविषे नमः।
Om Havishe Namah
|
आहुति को ही जो अपना सम्पति मानते है
|
50.
|
यज्ञमय
Yagyamaya
|
ॐ यज्ञमयाय नमः।
Om Yajnamayaya Namah
|
सभी क़ुरबानी संस्कारों
|
51.
|
सोम
Soma
|
ॐ सोमाय नमः।
Om Somaya Namah
|
जिसमें उमा का रूप भी समाहित है
|
52.
|
पंचवक्त्र
Panchavaktra
|
ॐ पंचवक्त्राय नमः।
Om Panchavaktraya Namah
|
पंच क्रियाओं के भगवान
|
53.
|
सदाशिव
Sadashiva
|
ॐ सदाशिवाय नमः।
Om Sadashivaya Namah
|
जो हमेशा शभ का प्रतिक हैं
|
54.
|
विश्वेश्वर
Vishveshwara
|
ॐ विश्वेश्वराय नमः।
Om Vishveshwaraya Namah
|
ब्रह्माण्ड के भगवान
|
55.
|
वीरभद्र
Veerabhadra
|
ॐ वीरभद्राय नमः।
Om Virabhadraya Namah
|
जो हिंसक और शांतिपूर्ण दोनों हैं
|
56.
|
गणनाथ
Gananatha
|
ॐ गणनाथाय नमः।
Om Gananathaya Namah
|
गणों के नाथ
|
57.
|
प्रजापति
Prajapati
|
ॐ प्रजापतये नमः।
Om Prajapataye Namah
|
वंश के सृष्टिकर्ता
|
58.
|
हिरण्यरेता
Hiranyareta
|
ॐ हिरण्यरेतसे नमः।
Om Hiranyaretase Namah
|
स्वर्ण आत्माओं के उत्पन्नकर्ता
|
59.
|
दुर्धर्ष
Durdharsha
|
ॐ दुर्धर्षाय नमः।
Om Durdharshaya Namah
|
जो अजेय हैं
|
60.
|
गिरीश
Girisha
|
ॐ गिरीशाय नमः।
Om Girishaya Namah
|
पर्वतों के भगवान
|
61.
|
गिरिश
Girisha
|
ॐ गिरिशाय नमः।
Om Girishaya Namah
|
कैलाश पर्वत पर सोने वाले शिवजी प्रभु
|
62.
|
अनघ
Anagha
|
ॐ अनघाय नमः।
Om Anaghaya Namah
|
जो पवित्र हैं
|
63.
|
भुजंगभूषण
Bujangabhushana
|
ॐ भुजंगभूषणाय नमः।
Om Bujangabhushanaya Namah
|
स्वर्ण सांपों को धारण किये हुए
|
64.
|
भर्ग
Bharga
|
ॐ भर्गाय नमः।
Om Bhargaya Namah
|
भगवान जो सभी पापों को समाप्त करते हैं
|
65.
|
गिरिधन्वा
Giridhanva
|
ॐ गिरिधन्वने नमः।
Om Giridhanvane Namah
|
भगवान जिनका शस्त्र एक पर्वत है
|
66.
|
गिरिप्रिय
Giripriya
|
ॐ गिरिप्रियाय नमः।
Om Giripriyaya Namah
|
भगवान जो पहाड़ों के शौकीन है
|
67.
|
कृत्तिवासा
krittivasaa
|
ॐ कृत्तिवाससे नमः।
Om krittivasase Namah
|
भगवान जो हाथी के चमड़ों के कपडे पहनते हैं
|
68.
|
पुराराति
Purarati
|
ॐ पुरारातये नमः।
Om Purarataye Namah
|
पुर नामक दुश्मनों के संघारक
|
69.
|
भगवान्
Bhagwaan
|
ॐ भगवते नमः।
Om Bhagawate Namah
|
समृद्धि के भगवान
|
70.
|
प्रमथाधिप
Pramathadhipa
|
ॐ प्रमथाधिपाय नमः।
Om Pramathadhipaya Namah
|
भगवान जिनकी सेवा भूत करते हैं
|
71.
|
मृत्युंजय
Mrityunjaya
|
ॐ मृत्युंजयाय नमः।
Om Mrityunjayaya Namah
|
मौत के विजेता
|
72.
|
सूक्ष्मतनु
Sukshamatanu
|
ॐ सूक्ष्मतनवे नमः।
Om Sukshmatanave Namah
|
भगवान जिनका एक सूक्ष्म शरीर है
|
73.
|
जगद्व्यापी
Jagadvyapi
|
ॐ जगद्व्यापिने नमः।
Om Jagadvyapine Namah
|
भगवान जो जगत में रहती है
|
74.
|
जगद्गुरू
Jagadguru
|
ॐ जगद्गुरुवे नमः।
Om Jagadguruve Namah
|
पूरी पृत्वी के गुरु
|
75.
|
व्योमकेश
Vyomakesha
|
ॐ व्योमकेशाय नमः।
Om Vyomakeshaya Namah
|
भगवान् जिनके केश असमान में फैले हैं
|
76.
|
महासेनजनक
Mahasenajanaka
|
ॐ महासेनजनकाय नमः।
Om Mahasenajanakaya Namah
|
कार्तिक के पिता
|
77.
|
चारुविक्रम
Charuvikrama
|
ॐ चारुविक्रमाय नमः।
Om Charuvikramaya Namah
|
भटकते तीर्थयात्रियों के अभिभावक |
78.
|
रुद्र
Rudra
|
ॐ रुद्राय नमः।
Om Rudraya Namah
|
एक भगवान भक्तों के दर्द को देख कर दुखी हो जाते हैं
|
79.
|
भूतपति
Bhootapati
|
ॐ भूतपतये नमः।
Om Bhutapataye Namah
|
पंचभूतों और भूतों के भगवान
|
80.
|
स्थाणु
Sthanu
|
ॐ स्थाणवे नमः।
Om Sthanave Namah
|
स्थिर है जो भगवान
|
81.
|
अहिर्बुध्न्य
Ahirbhudhanya
|
ॐ अहिर्बुध्न्याय नमः।
Om Ahirbudhnyaya Namah
|
भगवान जो कुण्डलिनी के अधिकारी है
|
82.
|
दिगम्बर
Digambara
|
ॐ दिगंबराय नमः।
Om Digambaraya Namah
|
भगवान जिनका वस्त्र ब्रह्मांड है
|
83.
|
अष्टमूर्ति
Ashtamurti
|
ॐ अष्टमूर्तये नमः।
Om Ashtamurtaye Namah
|
भगवान जिनके आठ रूप हैं
|
84.
|
अनेकात्मा
Anekatma
|
ॐ अनेकात्मने नमः।
Om Anekatmane Namah
|
भगवान् जिनके कई रूप हैं
|
85.
|
सात्विक
Satvika
|
ॐ सात्विकाय नमः।
Om Satvikaya Namah
|
असीम ऊर्जा के भगवान
|
86.
|
शुद्धविग्रह
Shuddhavigraha
|
ॐ शुद्धविग्रहाय नमः।
Om Shuddhavigrahaya Namah
|
पवित्र आत्मा
|
87.
|
शाश्वत
Shashvata
|
ॐ शाश्वताय नमः।
Om Shashvataya Namah
|
भगवान् जो अनन्त और अंतहीन हैं
|
88.
|
खण्डपरशु
Khandaparshu
|
ॐ खण्डपरशवे नमः।
Om Khandaparashave Namah
|
भगवान् जो टूटी कुल्हाड़ी पहनते हैं
|
89.
|
अज
Aja
|
ॐ अजाय नमः।
Om Ajaya Namah
|
वो जो असीम है
|
90.
|
पाशविमोचन
Pashvimochana
|
ॐ पाशविमोचकाय नमः।
Om Pashavimochakaya Namah
|
भगवान् जो सभी बेडा पार कर देता हैं
|
91.
|
मृड
Mrida
|
ॐ मृडाय नमः।
Om Mridaya Namah
|
भगवान जो दयावान हैं
|
92.
|
पशुपति
Pashupati
|
ॐ पशुपतये नमः।
Om Pashupataye Namah
|
जानवरों के भगवान
|
93.
|
देव
Deva
|
ॐ देवाय नमः।
Om Devaya Namah
|
देवों के देव
|
94.
|
महादेव
Mahadeva
|
ॐ महादेवाय नमः।
Om Mahadevaya Namah
|
सभी भगवानों में मुख्य
|
95.
|
अव्यय
Avayaya
|
ॐ अव्ययाय नमः।
Om Avyayaya Namah
|
जो अपना विषय नहीं बदलते
|
96.
|
हरि
Hari
|
ॐ हरये नमः।
Om Haraye Namah
|
भगवन विष्णु से समान
|
97.
|
भगनेत्रभिद्
Bhagnetrabhid
|
ॐ भगनेत्रभिदे नमः।
Om Bhaganetrabhide Namah
|
भगवान् जिन्होंने भगा के आँखों को क्षतिग्रस्त किया
|
98.
|
अव्यक्त
Avayayat
|
ॐ अव्यक्ताय नमः।
Om Avyaktaya Namah
|
शिवजी एक अनदेखी शक्ति
|
99.
|
दक्षाध्वरहर
Dakshadhwarahara
|
ॐ दक्षाध्वरहराय नमः।
Om Dakshadhwaraharaya Namah
|
दक्षा अभिमानी यज्ञ का नाश
|
100.
|
हर
Har
|
ॐ हराय नमः।
Om Haraya Namah
|
भगवान जो सभी बंधन और पापों को ख़त्म कर देता हैं
|
101.
|
पूषदन्तभित्
Pushadantabhit
|
ॐ पूषदन्तभिदे नमः।
Om Pushadantabhide Namah
|
जिन्होंने पूशा को सजा दिया
|
102.
|
अव्यग्र
Avyagra
|
ॐ अव्यग्राय नमः।
Om Avyagraya Namah
|
भगवान जो स्थिर और अटूट है
|
103.
|
सहस्राक्ष
Sahsraksha
|
ॐ सहस्राक्षाय नमः।
Om Sahasrakshaya Namah
|
जिनके अनगिनत रूप हैं
|
104.
|
सहस्रपाद
Sahasrapada
|
ॐ सहस्रपदे नमः।
Om Sahasrapade Namah
|
भगवान् जो हर जगह मौजूद हैं
|
105.
|
अपवर्गप्रद
Apavargaprada
|
ॐ अपवर्गप्रदाय नमः।
Om Apavargapradaya Namah
|
भगवान जो सब देते हैं और लेते भी हैं
|
106.
|
अनन्त
Ananta
|
ॐ अनन्ताय नमः।
Om Anantaya Namah
|
भगवान् जो की अंतहीन हैं
|
107.
|
तारक
Taraka
|
ॐ तारकाय नमः।
Om Tarakaya Namah
|
भगवान जो मानव जाति के महान मुक्तिदाता है
|
108.
|
परमेश्वर
Parameshwara
|
ॐ परमेश्वराय नमः।
Om Parameshwaraya Namah
|
महान परमेश्वर / भगवान
|